Wat is een stress infarct

Plotselinge pijn op de borst na een heftige periode of emotionele schok kan je flink laten schrikken. Zeker als onderzoeken laten zien dat je kransslagaders niet ernstig dichtgeslibd zijn, maar de klachten toch op een hartinfarct lijken. In dit artikel leg ik helder uit wat een stress infarct is, waarom het vaak bij vrouwen voorkomt, welke signalen je serieus moet nemen en hoe diagnose, behandeling en herstel eruitzien. Je leest praktische adviezen om risico te verlagen en beter met stress om te gaan, gebaseerd op actuele inzichten en ervaring met mensen die hiermee te maken kregen.

Wat bedoelen artsen met een stress infarct

Een stress infarct is een verzamelnaam voor hartinfarctachtige klachten die worden uitgelokt door hevige stress of langdurige overbelasting, terwijl de grote kransslagaders vaak weinig of geen ernstige vernauwingen laten zien. In de vakliteratuur valt dit geregeld onder MINOCA, een hartinfarct met geen of niet obstructieve kransslagaderafwijkingen. Twee belangrijke mechanismen zijn coronair vaatspasme, dus een tijdelijke verkramping van een kransslagader, en problemen in de allerkleinste hartvaatjes ook wel microvasculaire dysfunctie. In sommige gevallen speelt een spontane scheur in de vaatwand een rol, de zogeheten SCAD. Een aparte maar verwante aandoening is de stresscardiomyopathie Takotsubo waarbij een deel van de hartspier tijdelijk minder goed samentrekt.

Waarom de term verwarrend kan zijn

De naam doet vermoeden dat stress altijd de oorzaak is van een hartaanval. Zo eenvoudig is het niet. Stress is zelden de enige factor, maar kan wel de doorslag geven bij mensen die gevoeliger zijn. Dat verklaart waarom het soms gemist wordt als er geen duidelijke verstopping in een kransslagader te zien is terwijl de klachten en bloedwaarden wel op schade aan de hartspier wijzen.

Hoe kan stress je hart zo beïnvloeden

Bij stress maakt het lichaam meer adrenaline en cortisol aan. Dat versnelt de hartslag, verhoogt de bloeddruk en verandert de functie van de binnenbekleding van bloedvaten. Hierdoor kunnen kransslagaders eerder verkrampen en is het bloed iets sneller geneigd te stollen. Bij langdurige stress verloopt herstel trager en stapelen ontstekingsprocessen zich op. Dit geheel kan leiden tot pijn op de borst en zelfs tijdelijke schade aan de hartspier ondanks ogenschijnlijk schone vaten. Wil je die wisselwerking breder begrijpen, lees dan ook dit achtergrondartikel over wat stress met je hart doet: wat doet stress met je hart.

Wie loopt extra risico

Iedereen kan een stress infarct krijgen, maar het treft relatief vaak vrouwen van middelbare leeftijd en vrouwen in de overgang. Oestrogeendaling beïnvloedt de elasticiteit van de bloedvaten en kan spasmen bevorderen. Andere risicofactoren die ik in de praktijk vaak terugzie zijn migraine, een voorgeschiedenis met zwangerschapscomplicaties zoals pre eclampsie, auto immuunziekten, roken, slaapgebrek, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en langdurige psychosociale stress. Ook hevige emotionele gebeurtenissen kunnen een directe trigger zijn.

Symptomen die je serieus moet nemen

De klachten lijken vaak op die van een klassiek hartinfarct. Denk aan een drukkende of beklemmende pijn op de borst die kan uitstralen naar kaak, rug of schouderbladen, kortademigheid, misselijkheid, zweten en soms hartkloppingen of een licht gevoel in het hoofd. Vrouwen hebben vaker atypische signalen zoals een bandgevoel rondom de borstkas of vooral pijn tussen de schouderbladen. Twijfel je of de pijn stressgerelateerd is, lees dan ook hoe pijn op de borst door stress kan aanvoelen: pijn op de borst door stress.

Verschil met een klassiek hartinfarct

Bij een klassiek hartinfarct is er meestal een plotselinge afsluiting van een kransslagader door een bloedstolsel bovenop een beschadigde plaque. Bij een stress infarct zijn er vaak geen belangrijke vernauwingen zichtbaar of ze verklaren de ernst van de klachten niet. De hartspier kan toch schade hebben, wat te zien is aan verhoogde troponinewaarden. Op de echo kan een deel van de hartspier minder goed knijpen. Bij Takotsubo is er een kenmerkend patroon van tijdelijke wandbewegingsstoornissen. Het grote verschil zit dus in het mechanisme en daarmee ook in de nazorg en preventie.

Hoe wordt de diagnose gesteld

Bij acute klachten telt elke minuut. Bel direct 112 bij aanhoudende pijn op de borst of ernstige benauwdheid. In het ziekenhuis volgen meestal een hartfilmpje, bloedonderzoek naar troponine, een echo van het hart en vaak een hartkatheterisatie om de kransslagaders te bekijken. Als die vaten schoon lijken, kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Voorbeelden zijn provocatietests om vaatspasmen op te wekken, geavanceerde beeldvorming zoals cardiale MRI of intravasculaire technieken zoals OCT of IVUS bij verdenking op SCAD. Soms wordt de diagnose pas in de nazorg duidelijk als klachtenpatroon, risicofactoren en testuitslagen samenkomen.

Waarom het soms gemist wordt

Omdat het standaardonderzoek is gericht op het vinden van verstoppingen kan een stress infarct over het hoofd worden gezien als de kransslagaders vrij doorgankelijk zijn. Bewustzijn hierover bij zorgverleners neemt toe, maar het blijft belangrijk dat jij je klachten en risicofactoren helder benoemt, zeker als je eerder migraine, zwangerschapscomplicaties of overgangsklachten had.

Behandeling en herstel

De acute behandeling richt zich op het verlichten van vaatspasmen en het herstellen van de zuurstoftoevoer. Vaak worden vaatverwijders zoals nitraten en calciumantagonisten gegeven. Afhankelijk van het type en de bevindingen kunnen ook bètablokkers, ACE remmers of andere middelen worden ingezet. Bij SCAD is de aanpak terughoudend en gericht op rust en conservatieve behandeling tenzij er ernstige instabiliteit is. Revalidatie met rustige opbouw van conditie, ademhalings en ontspanningsoefeningen en begeleiding door een hartrevalidatieteam helpt merkbaar bij herstel.

Daarnaast is structurele stressreductie essentieel. Dat kan bestaan uit slaapoptimalisatie, beter grenzen stellen, gerichte ademhaling, cognitieve technieken en sociale steun. Hier vind je praktische eerste stappen om stress aan te pakken: wat te doen tegen stress. In mijn werk met mensen die een stressgerelateerd hartprobleem doormaakten zie ik dat het begrijpen van de diagnose rust geeft, en dat een persoonlijk plan met kleine haalbare veranderingen het verschil maakt.

Levensverwachting en risico op herhaling

De vooruitzichten zijn vaak goed wanneer de oorzaak goed in kaart is gebracht en behandeld wordt. Bij Takotsubo herstelt de pompfunctie meestal binnen weken tot enkele maanden. Bij vasospastische en microvasculaire problemen kunnen klachten terugkeren, maar met de juiste medicatie en leefstijlmaatregelen is het risico op ernstige gebeurtenissen te beperken. Belangrijk is regelmatige controle, trouw medicatiegebruik en het actief verminderen van stress en bekende triggers. Zo kun je in veel gevallen je dagelijkse activiteiten weer veilig oppakken en een goede kwaliteit van leven behouden.

Wat kun je zelf doen vandaag

Begin met luisteren naar je lichaam. Houd een kort dagboekje bij van klachten, gebeurtenissen en stressmomenten om patronen te zien. Plan dagelijks herstelmomenten en kies een vorm van beweging die je hart rustig sterker maakt, zoals wandelen of fietsen. Eet gevarieerd, beperk alcohol en stop met roken. Spreek met je zorgverlener over slaaphygiëne en eventueel gerichte training. Wil je meer weten over aanhoudende spanning en het effect op je lijf, bekijk dan ook deze uitleg over chronische stress: wat is chronische stress.

Een nuchtere tip

Kies één kleine verandering die je deze week kunt volhouden. Vijf minuten ademruimte na de lunch of een vaste wandeling na het avondeten levert vaak al merkbaar minder onrust op. Kleine stappen zijn beter vol te houden dan grote plannen die strandden.

Wanneer bel je direct 112

Bel onmiddellijk 112 bij drukkende pijn op de borst die langer dan enkele minuten aanhoudt of in rust ontstaat, bij pijn met uitstraling naar arm, kaak of rug, bij zweten, misselijkheid of ernstige kortademigheid, of wanneer je bekend bent met hartproblemen en de klachten anders of heviger zijn dan normaal. Wacht niet af en rijd niet zelf. Liever een keer te veel gecontroleerd dan te laat.

Persoonlijke noot

In gesprekken met vrouwen en mannen die na een pittige periode zulke klachten kregen, hoor ik vaak dezelfde opluchting zodra er woorden en een plan bij komen. Het moment dat duidelijk wordt dat schone vaten niet betekenen dat er niets aan de hand was, geeft ruimte om gericht te herstellen. Dat is precies waar kennis, goede begeleiding en stressreductie elkaar versterken.

Dit artikel is informatief en vervangt geen persoonlijk medisch advies. Bespreek altijd jouw situatie met je huisarts of cardioloog.

Een stress infarct is geen fabeltje en ook geen mild kwaaltje. Het is een serieus maar vaak goed te behandelen hartprobleem dat vooral bij vrouwen voorkomt en geregeld samenhangt met vaatspasmen of microvasculaire disfunctie. Herken de signalen, laat je goed onderzoeken en combineer medische behandeling met structurele stressreductie. Met kennis, passende medicatie en haalbare leefstijlkeuzes is herstel meestal uitstekend. Zoek hulp als je twijfelt en neem vandaag al een kleine stap richting meer rust.